Niedokrwistość, inaczej zwana anemią, jest bardzo niekorzystnym stanem organizmu ściśle związanym z krwią i tym, co ona w sobie zawiera. Ten stan dotyczy przede wszystkim czerwonych krwinek i hematokrytów, których nieprawidłowe ilości utrudniają lub całkowicie uniemożliwiają dostarczenie wystarczającej ilości tlenu do komórek. Anemię dziś diagnozuje się praktycznie na porządku dziennym i jest ona chorobą coraz częściej dopadającą populację ludzką. Ale czym ona tak właściwie jest? Jakie są jej objawy oraz rodzaje, oraz w jaki sposób należy z nią postępować, gdy się ją posiada?
Anemia – co to tak właściwie jest?
Anemia, bardzo często określa się mianem niedokrwistości, jest stanem chorobowym, w którym u człowieka spada stężenie hemoglobiny, ale też liczby erytrocytów (krwinek czerwonych) oraz wskaźnika hematokrytowego, przy czym to ta pierwsza jest najistotniejsza i sam jej spadek sugeruje wystąpienie tego właśnie stanu chorobowego. Niedokrwistość może mieć różne podłoże, jednak u pacjentów chorujących na nią zdecydowanie najczęściej występuje ta niedoborowa — związana z deficytem żelaza. Samo jego wystąpienie jest już jednak skutkiem, którego przyczynę musi określić lekarz. Może nią być niewystarczająca podaż tego pierwiastka (na przykład z uwagi na stosowanie diety wegetariańskiej), zaburzenia w jego wchłanianiu, zwiększone zapotrzebowanie na niego (na przykład w ciąży), jednak również krwawienia z przewodu pokarmowego, dróg moczowych lub rodnych.
Do anemii może przyczynić się alkoholizm, białaczka, HIV, ale nawet wybrane leki czy wspomniany już wcześniej wegetarianizm. Do leczenia zawsze przystępuje się zatem po wykonaniu skrupulatnej diagnostyki. Niedokrwistość z niedoboru żelaza nie zawsze jest tą jedyną – często jest wynikiem innych chorób i dolegliwości. Warto więc znać podstawowe jej rodzaje i wiedzieć, że anemia objawy może dawać różne, zależnie właśnie od jej rodzaju.
Objawy niedokrwistości (anemii)
Jeśli chodzi o niedokrwistość, objawy sugerujące ją są w wielu przypadkach związane z konkretnym jej rodzajem. Istnieje jednak szereg takich symptomów, które mogą na nią wskazywać, a które pojawiają się w każdej jej odmianie. Chodzi tutaj między innymi o:
- wyraźnie szybszą męczliwość oraz mniejszą wydolność fizyczną, a często nawet osłabienie,
- kołatania serca, tachykardię i duszności,
- bóle i zawroty głowy,
- problemy z koncentracją i uwagą,
- pękanie kącików ust,
- bladość spojówek oraz powłok skórnych.
W przypadku szybkiego postępowania, anemia może powodować uczucie dezorientacji, zwiększone pragnienie. W skrajnych przypadkach dochodzi nawet do omdleń. Anemia objawy daje też takie, które są charakterystyczne dla konkretnego jej typu. Ta z niedoboru żelaza może się manifestować wypadającymi, łamliwymi i cienkimi włosami oraz bladymi paznokciami z charakterystycznymi rowkami. Anemia hemolityczna może z kolei powodować zażółcenie skóry i powiększenie wątroby (i / lub śledziony), anemia sierpowatokrwinkowa objawia się nawracającym silnym bólem rąk, a sierpowata – między innymi owrzodzeniami w okolicy kostek.
Rodzaje anemii
Anemia przyczyny może mieć naprawdę różne i to właśnie od nich zależy, z którym z jej rodzajów zmaga się człowiek. Tą najczęstszą jest oczywiście anemia wynikająca z niedoboru żelaza. Wiąże się z niską podażą tego właśnie pierwiastka, ale też z zaburzeniami jego wchłaniania czy chociażby z nagłą utratą krwi. Bardzo łatwo jest rozpoznać ją po łamliwych, rozdwajających się paznokciach. Inne rodzaje anemii to:
- Anemia złośliwa, która ma związek z upośledzeniem wchłaniania witaminy B12 przez jelito cienkie. W jej przypadku uwydatnia się wiele zaburzeń neurologicznych, ale te nieprawidłowa praca układu pokarmowego. Jest to jedna z chorób autoimmunologicznych.
- Anemia aplastyczna, której przyczyną jest niewydolność szpiku kostnego (skutek aplazji lub hipoplazji). Może prowadzić do niedoboru wszystkich komórek krwi.
- Anemia sierpowata — jest to rodzaj anemii, który występuje wyłącznie w formie wrodzonej (nie można jej nabyć). Charakteryzuje ją nieprawidłowa budowa hemoglobiny (krwinki przypominają kształtem sierp).
- Anemia sierpowatokrwinkowa — w jej przypadku mamy do czynienia z nieprawidłowo wytworzoną hemoglobiną. Jest chorobą dziedziczną, której najczęściej towarzyszy ból rąk i stóp, ale też powiększenie śledziony; rzadko spotyka się ją w krajach europejskich, a częściej — tam, gdzie występuje malaria.
- Anemia hemolityczna — ten rodzaj niedokrwistości wiąże się z nieprawidłowym rozpadem krwinek czerwonych (hemolizy). Anemia tego typu może być wrodzona, ale i nabyta, a w jej przypadku często obserwuje się powiększone niektóre narządy wewnętrzne.
Leczenie anemii
Niezależnie od tego, jaka zostanie wykryta anemia, należy jak najszybciej wdrożyć leczenie. Sama jego forma zależy od rodzaju anemii, ale też od stopnia jej zaawansowania. Anemia przewlekła i ostra będzie zatem wymagała bardziej radykalnych rozwiązań niż ta cechująca się umiarkowanym nasileniem. Jeśli anemia wiąże się z inną chorobą, to właśnie zwalczanie choroby podstawowej powinno być priorytetem. Należy pamiętać, że leczenie anemii (zwłaszcza niedoborowych) może trwać wiele miesięcy, w trakcie których lekarz może regularnie przeprowadzać badania morfologii krwi.
Bardzo duży wpływ na leczenie ma również zmiana diety, która będzie je wspierała, a przy okazji zapobiegnie nawrotowi choroby. Co jeść przy anemii? Przede wszystkim produkty, które ułatwią przyswajanie tego, z czego niedoborem się walczy. W przypadku żelaza na pewno są to ryby (przede wszystkim sardynka, śledź, łosoś, makrela oraz dorsz), mięso i jego przetwory (podroby), jaja, produkty zbożowe, nasiona i ziarna, orzechy, warzywa (cykoria, czosnek, brokuły, kalarepa), owoce (porzeczki czarne, owoce suszone, maliny, morele). Wiele pogłosek uważa, że sok z buraków na anemię jest czymś zbawiennym. Choć on sam w sobie posiada działanie krwiotwórcze, niewiele jest przesłanek sugerujących, że mógłby on pomóc właśnie w zwalczaniu anemii.
Oczywiście obok produktów, które w przypadku niedokrwistości warto spożywać, występują również i takie, których jedzenie nie jest do końca polecane. Czego nie jeść przy anemii? Przede wszystkim produktów, które posiadają stosunkowo dużą ilość związków antyodżywczych, a przez to zmniejszają przyswajalność żelaza. W przypadku niedoboru żelaza może tu chodzić o wszystko to, co posiada duże ilości błonnika i wapnia. Też mocna kawa i herbata działa niekorzystnie.
Suplementacja w leczeniu anemii
W przypadku wystąpienia anemii wynikającej z niedoboru jakiegokolwiek składnika — czy to żelaza, czy też witaminy B12 lub kwasów foliowych — wskazana jest suplementacja owych składników. Ich niedobór wskazuje bowiem na to, że nie dostarcza się ich odpowiednich ilości wraz ze spożywanym pokarmem. Suplementowanie może okazać się czymś mogącym pomóc szybko i skutecznie. Jednak zawsze powinno być przeprowadzane z głową — najlepiej już po zdiagnozowaniu problemu (aby nie ukryć za jego pośrednictwem poważniejszych dolegliwości). Warto przy tym pamiętać, by sięgać tu wyłącznie po środki sprawdzone, najwyższej jakości, ale też podawać je w odpowiednich ilościach. Jak ze wszystkim, w suplementacji ważny jest umiar — łatwo jest zaś przesadzić; w obie strony.
Skutki nieleczonej anemii
Do czego prowadzi nieleczona anemia? Choć w łagodnych jej formach poważne konsekwencje występują rzadko, a najczęściej odczuwa się przewlekłe zmęczenie, bóle głowy czy trudności w skupieniu uwagi, gdy przybierze ona na sile i przejdzie w bardziej złośliwą formę, może nawet powodować niewydolność serca. Anemii nie należy jednak lekceważyć. Przede wszystkim ze względu na to, że może wskazywać na wiele innych poważnych zaburzeń. Jest w stanie informować między innymi o chorobach nerek, reumatoidalnym zapaleniu stawów, nowotworach, zakażeniu HIV, celiakii, chorobie Crohna i wreszcie o chorobach powiązanych ze szpikiem kostnym.
