Lipoproteina(a), w skrócie Lp(a), to jeden z najbardziej niedocenianych czynników ryzyka chorób serca. Przez lata ignorowana, dziś wreszcie trafia na pierwsze strony kardiologicznych konferencji. Najnowsze odkrycie? Menopauza może podnosić jej poziom o 20-30%, nawet u kobiet z wcześniej prawidłowymi wynikami.
W Świecie Supli śledzimy najnowsze trendy w profilaktyce zdrowotnej – czas odkryć, dlaczego jedno badanie Lp(a) w życiu może nie wystarczyć, szczególnie dla kobiet.
Czym Jest Lp(a) i Dlaczego Powinna Cię Obchodzić
Lipoproteina(a) to „kuzynka” złego cholesterolu LDL, ale znacznie bardziej podstępna. Składa się z cząsteczki podobnej do LDL plus dodatkowego białka – apolipoproteiny(a). Ta kombinacja czyni ją szczególnie niebezpieczną:
- łatwiej przykleja się do ścian tętnic,
- promuje tworzenie skrzepów,
- nasila stany zapalne.
W przeciwieństwie do zwykłego cholesterolu, którego poziom możesz kontrolować dietą i stylem życia, Lp(a) jest w 90% zdeterminowana genetycznie. Masz wysoką Lp(a)? To jak genetyczna loteria na odwrót.
Statyny, zdrowa dieta, ćwiczenia – niewiele pomogą. To frustrujące, ale kluczowe do zrozumienia.
Wysokie Lp(a) (>50 mg/dL lub >125 nmol/L) zwiększa ryzyko:
- zawału serca 2-3x,
- udaru mózgu,
- zwężenia zastawki aortalnej,
- chorób tętnic obwodowych.
I co najgorsze – działa niezależnie od innych czynników ryzyka. Możesz mieć idealny cholesterol, ciśnienie, wagę – a Lp(a) wciąż będzie cichym zabójcą.
Pharmovit Cholesten + Cholesterol 60kaps-KLIKNIJ TUTAJ
Rewolucyjne Odkrycie – Menopauza Zmienia Reguły Gry
Dotąd uważano: „Lp(a) jest stała przez całe życie, wystarczy zbadać raz”. Publikacja Corral i wsp. z 2024 roku wywraca ten pogląd do góry nogami. Menopauza okazuje się JEDYNYM znanym fizjologicznym czynnikiem, który może znacząco podnieść Lp(a).
Dlaczego?
Estrogeny mają działanie ochronne na metabolizm lipidów – obniżają LDL, podnoszą HDL i utrzymują Lp(a) w ryzach. Gdy w menopauzie poziom estrogenów spada, Lp(a) może wzrosnąć o 20-30%.
Przykład: kobieta z wynikiem 40 mg/dL przed menopauzą po kilku latach może mieć 55 mg/dL – czyli nagle znaleźć się w strefie wysokiego ryzyka.
To zmienia całą strategię profilaktyki u kobiet.
Kiedy i Jak Często Badać Lp(a) – Nowe Rekomendacje
Obecne wytyczne: każdy dorosły powinien zbadać Lp(a) raz w życiu.
Nowe podejście dla kobiet:
- Pierwsze badanie: 20-30 lat (poziom bazowy).
- Drugie badanie: okres okołomenopauzalny (45-55 lat).
- Trzecie badanie: 5-10 lat po menopauzie (dla stabilizacji).
Szczególnie ważne u kobiet z wynikiem 30-50 mg/dL. Po wzroście 30% mogą wejść w „czerwoną strefę”.
Koszt: 50-100 zł. Niewielka inwestycja w kontekście zdrowia.
Lp(a) u Dzieci – Kontrowersyjny Temat
Poziom Lp(a), który masz jako dorosły, ustala się już w dzieciństwie. To rodzi pytanie: czy badać dzieci?
Argumenty ZA:
- wczesna identyfikacja ryzyka,
- edukacja od młodego wieku,
- tanie badanie,
- zmiana stylu życia całej rodziny.
Argumenty PRZECIW:
- brak możliwości leczenia,
- stres i etykietowanie,
- dylematy etyczne.
Kompromis: badania u dzieci z rodzin wysokiego ryzyka – wczesne zawały u krewnych, hipercholesterolemia, liczne czynniki ryzyka.
Polska na Czele Innowacji
Polscy kardiolodzy – prof. Banach, Filipiak, Gierlotka – są cenieni na świecie. Polskie Towarzystwo Lipidologiczne promuje badania Lp(a). Powstają specjalistyczne poradnie lipidowe.
Problem? Wciąż niska świadomość u lekarzy POZ i pacjentów. NFZ nie refunduje badań. Pacjenci często nie wiedzą, że mogą je wykonać prywatnie.
Skoczylas Cholesterol 60kaps-KLIKNIJ TUTAJ
Praktyczne Implikacje dla Kobiet
- Nie badałaś nigdy Lp(a)? Zrób to jak najszybciej – najlepiej przed menopauzą.
- Badałaś 10+ lat temu? Powtórz – szczególnie jeśli jesteś po menopauzie.
- Masz wysokie Lp(a)? Kontroluj perfekcyjnie inne czynniki ryzyka: LDL, ciśnienie, BMI, styl życia.
- Planujesz HTZ? Lp(a) może być dodatkowym argumentem „za”. Estrogeny hamują wzrost Lp(a).
Lp(a) – Więcej Niż Liczba
Wysokie Lp(a) to nie wyrok. To informacja, która pozwala działać.
Frustracja pacjentów („nie mogę nic z tym zrobić”) jest naturalna. Ale możesz perfekcyjnie kontrolować inne parametry. To jak jazda w deszczu – większe ryzyko wypadku, więc jedziesz ostrożniej.
Przyszłość – Nadzieja na Horyzoncie
W badaniach klinicznych są już leki celowane:
- Pelacarsen – obniża Lp(a) o 80% (III faza badań).
- Olpasiran – siRNA, skuteczność podobna, rzadsze dawkowanie.
- Inhibitory PCSK9 – obniżają o 20-30%, dostępne, ale drogie.
Za kilka lat Lp(a) może stać się kolejnym czynnikiem „do leczenia”, a nie tylko obserwacji.
Najczęściej Zadawane Pytania o Lp(a)
Co to właściwie jest Lp(a)?
To „zły cholesterol na sterydach” – LDL z dodatkowym białkiem, które zwiększa jego „kleistość” i zdolność wywoływania stanów zapalnych.
Jaki poziom jest bezpieczny?
- <30 mg/dL – niskie ryzyko,
- 30-50 mg/dL – umiarkowane ryzyko,
- 50 mg/dL – wysokie ryzyko,
- 180 mg/dL – bardzo wysokie ryzyko.
BeOrganic Cholesterol BIO 400mg 100tab-KLIKNIJ TUTAJ
Czy każdy powinien zbadać Lp(a)?
Tak – przynajmniej raz w życiu. Koszt: 50-100 zł.
Dlaczego menopauza wpływa na Lp(a)?
Spadek estrogenów znosi naturalną ochronę metaboliczną – Lp(a) rośnie o 20-30%.
Czy HTZ może pomóc?
Tak – estrogeny mogą obniżać Lp(a), ale decyzja o HTZ wymaga analizy ryzyka i korzyści.
Czy dieta obniża Lp(a)?
Bezpośrednio – minimalnie. Ale dieta śródziemnomorska redukuje ogólne ryzyko sercowo-naczyniowe.
Czy stres wpływa na Lp(a)?
Poziomu nie zmienia, ale nasila stany zapalne i podnosi ciśnienie – co w połączeniu z wysoką Lp(a) zwiększa ryzyko.
Podsumowanie
- Zbadaj Lp(a) raz w życiu – kobiety najlepiej 2-3 razy.
- Menopauza podnosi Lp(a) o 20-30%.
- Wysokie Lp(a) to nie wyrok, ale informacja do działania.
- Kontroluj inne czynniki perfekcyjnie.
- Nowe leki są w drodze, ale nie czekaj biernie.
W Świecie Supli wierzymy, że wiedza to potęga. Nawet niewygodna wiedza o Lp(a) daje przewagę – możesz działać świadomie. Bo w medycynie, jak w życiu, lepiej wiedzieć niż się domyślać.
