Hashimoto, czyli przewlekłe zapalenie tarczycy jest autoimmunologiczną chorobą, która doprowadza do stopniowego niszczenia gruczołu oraz spadku wytwarzanych przez niego hormonów. W rezultacie wraz z upływem lat przyczynia się do zaniku tkanki gruczołowej, powodując z kolei niedoczynność tarczycy. Sprawdź, co dokładnie trzeba wiedzieć o chorobie Hashimoto, jej objawach, przyczynach i leczeniu.
Hashimoto – co to właściwie jest?
Choroba Hashimoto to limfocytarne zapalenie tarczycy, powstające na skutek błędu układu odpornościowego. Z nieznanych do tej pory przyczyn, nieprawidłowo funkcjonujący układ immunologiczny rozpoznaje białka tarczycowe jako coś wrogiego, przez co zaczyna je niszczyć, jednocześnie upośledzając aktywność enzymu produkującego hormony tarczycy. Taki stan początkowo może nie wywoływać żadnych objawów lub przebiegać bardzo łagodnie. Nieleczone schorzenie sprawia jednak, że podstawowe funkcje tarczycy zostają stopniowo uszkadzane, a w konsekwencji prowadzą do rozwinięcia się niedoczynności tarczycy. Niepoprawnie pracująca gospodarka hormonalna powoduje również szereg innych dolegliwości, w tym bezpłodność, zaburzenia rytmu serca, depresję czy problemy z miesiączkowaniem. Choroba Hashimoto najczęściej dotyka kobiety w średnim wieku, u których w rodzinie pojawiły się inne schorzenia autoimmunologiczne. Może też objawiać się u pań zaraz po porodzie. Sporadycznie zdarza się także, że rozwija się u młodszych osób, mężczyzn, a nawet dzieci w wieku przedszkolnym.
Choroba Hashimoto – przyczyny
Niestety, dokładne przyczyny występowania choroby Hashimoto nie są do końca znane. Specjaliści uważają, że dolegliwość może rozwijać się w wyniku predyspozycji genetycznych. Duży wpływ mogą mieć również czynniki hormonalne czy wahania poziomu estrogenu u kobiet, zwłaszcza w okresie menopauzy. Hashimoto prawdopodobnie wyzwala też długotrwałe osłabienie organizmu i przemęczenie, przewlekły stres, problemy na tle psychicznym bądź infekcje. Wśród przyczyn wymienia się także wysokie spożycie jodu, niedobór selenu lub witaminy D3, przyjmowanie niektórych leków oraz narażenie na promieniowanie radioaktywne. Połączenie kilku z tych czynników może znacząco determinować ryzyko rozwoju choroby, przez co dochodzi do zapoczątkowania tak patologicznej reakcji organizmu.
Hashimoto – objawy
Objawy Hashimoto przez pierwsze lata mogą pozostać całkowicie niezauważalne. Zapalenie tarczycy początkowo może nie wywoływać żadnych znaczących symptomów, co doprowadza do stopniowego uszkodzenia gruczołu. Wśród pierwszych objawów mogących świadczyć o wystąpieniu choroby wymienia się:
- ciągłe zmęczenie i osłabienie;
- senność;
- wahania nastroju;
- nagłe przybieranie na wadze;
- kłopoty z pamięcią oraz koncentracją;
- zwiększoną wrażliwość na zimno;
- spowolnienie czynności pracy serca;
- obfite miesiączki lub zaburzenia miesiączkowania;
- depresję;
- bóle mięśni i stawów;
- suchość, łamliwość lub wypadanie włosów;
- problemy z przesuszoną i szorstką skórą;
- zaparcia;
- bladość oraz obrzęk twarzy;
- niskie ciśnienie;
- wysoki poziom cholesterolu;
- pogorszenie sprawności intelektualnej;
- opuchliznę twarzy;
- trudności w zajściu w ciążę;
- anemię;
- łamliwość paznokci.
Intensywność objawów zależy jednak od ogólnej kondycji zdrowotnej pacjenta, czasu trwania choroby oraz jej nasilenia.
Badania na Hashimoto
Diagnostyka choroby Hashimoto opiera się przede wszystkim na przeprowadzeniu wywiadu lekarskiego oraz wykonaniu badania palpacyjnego. Polega ono na dokładnym zbadaniu szyi pacjenta, w celu wykrycia powiększenia gruczołu tarczycowego i ewentualnych nieprawidłowości. Dodatkowo lekarz zazwyczaj zleca badanie stężenia TSH, które określa poziom hormonu tarczycowego we krwi. Jeśli wyniki nie mieszczą się w prawidłowym zakresie to należy następnie udać się na test poziomu wolnych hormonów tarczycowych (FT3 i FT4), a także przeciwciał przeciwtarczycowych. W przypadku podejrzenia Hashimoto przeważnie trzeba jeszcze wykonać USG tarczycy i badanie histopatologiczne. Jeśli USG wykaże obecność guzków powinno się również przeprowadzić biopsję cienkoigłową tarczycy, co pomoże ustalić faktyczny charakter zmian.
Hashimoto a ciąża
Hashimoto często objawia się u kobiet spodziewających się dziecka. Choroba występująca podczas ciąży może stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia przyszłej mamy i jej płodu. Do powikłań związanych z ciężką niedoczynnością tarczycy zalicza się:
- anemię;
- stan przedrzucawkowy;
- zastoinową niewydolność serca;
- niską masę urodzeniową dziecka;
- poronienie;
- urodzenie martwego dziecka.
Ze względu na to, że hormony tarczycy w dużym stopniu odpowiadają za prawidłowy rozwój układu nerwowego i mózgu u płodu, konieczne okaże się wykonanie badania oznaczenia stężenia hormonu TSH w ciąży. Dla większego bezpieczeństwa, warto jednak pokusić się o zbadanie poziomu TSH już na etapie planowania dziecka.
Choroba Hashimoto – dieta
Stosowanie zbilansowanej diety ma ogromne znaczenie w leczeniu Hashimoto. Przede wszystkim zaleca się regularne spożywanie posiłków (4-5 razy dziennie), rezygnację z używek oraz unikanie produktów przetworzonych, przekąsek, a także słodyczy. Codzienny jadłospis osoby borykającej się z chorobą powinien za to bazować głównie na świeżych owocach i warzywach, węglowodanach złożonych, błonniku oraz składnikach zawierających wysoką zawartość jodu, selenu i żelaza. Należy też wyeliminować tłuszcze zwierzęce oraz cukry proste. Bardzo często lekarze zalecają również całkowitą rezygnację z glutenu, laktozy, a także soi. Dokładny jadłospis i kaloryczność diety powinny być jednak indywidualnie dobierane przez specjalistę oraz dietetyka w oparciu o aktualne wyniki badań pacjenta.
Hashimoto jest poważną chorobą immunologiczną wymagającą leczenia już do końca życia. Terapia zazwyczaj opiera się na przyjmowaniu brakujących hormonów tarczycy, co prowadzi do normalizacji stężenia TSH oraz prawidłowej pracy organizmu. Nie można również zapominać o regularnych badaniach, które pozwolą efektywnie kontrolować równowagę hormonalną. Warto więc zachować czujność i w razie wystąpienia niepokojących symptomów od razu skonsultować się z lekarzem w celu ewentualnego rozpoznania choroby.
