L-glutamina, aminokwas uważany za “niezbędny”, choć formalnie zalicza się go do grupy “niezbędnych”, jest substancją o ogromnym znaczeniu dla ludzkiego organizmu. Znajduje się w wielu źródłach żywności, a jednym z jego kluczowych zadań jest budowanie białek. Niemniej jednak istnieją sytuacje, w których organizm nie jest w stanie wytwarzać wystarczającej ilości L-glutaminy, czyniąc go wówczas “warunkowo niezbędnym”.
Warto zaznaczyć, że L-glutamina jest najliczniej występującym wolnym aminokwasem w organizmie ludzkim.
Funkcje l-glutaminy
L-glutamina pełni szereg istotnych funkcji w organizmie ludzkim. Przede wszystkim, jest nośnikiem azotu, co umożliwia prawidłowe przetwarzanie amoniaku w wątrobie. Ponadto bierze udział w procesie syntezy glutaminianu, głównego neuroprzekaźnika pobudzającego w mózgu.
Różne typy komórek, w tym komórki tkanki łącznej, komórki układu odpornościowego oraz komórki wyścielające przewód pokarmowy, korzystają z glutaminy jako źródła energii. Szczególnie ważne jest to w przypadku jelita cienkiego, gdzie komórki te wykorzystują glutaminę jako swój główny materiał energetyczny. W związku z tym jelito cienkie pobiera więcej L-glutaminy niż jakikolwiek inny organ w ciele.
L-glutamina odgrywa również istotną rolę w funkcjonowaniu układu odpornościowego. Jest niezbędna do namnażania się niektórych białych krwinek, a także do produkcji cząsteczek sygnalizujących układu odpornościowego. Te są kluczowe dla prawidłowej odpowiedzi immunologicznej. Ponadto zdolność niektórych białych krwinek do zwalczania bakterii i innych zagrożeń zależy od obecności tego aminokwasu.
L-glutamina pełni również istotną rolę w regulacji poziomu cukru we krwi. Dodatkowo ma znaczenie w procesie syntezy tkanki łącznej, co przyspiesza proces gojenia ran.
Potencjalne korzyści dla zdrowia
Oto niektóre potencjalne korzyści zdrowotne wynikające z suplementacji L-glutaminy:
Zdrowie układu pokarmowego i problem przecieku jelitowego
Jednym z obszarów, gdzie L-glutamina często jest promowana ze względu na jej korzyści, jest zdrowie układu pokarmowego. Jako główne źródło energii dla komórek wyścielających przewód pokarmowy, L-glutamina odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu zdrowia wyścieliny jelitowej. Gdy ta wyścielina ulega uszkodzeniu, może dochodzić do przecieku, który umożliwia nieprzetworzone substancje z przewodu pokarmowego przedostawanie się do krwi. To zjawisko, znane jako “perforacja jelita”, może prowadzić do problemów żołądkowo-jelitowych. A także nadwrażliwości pokarmowych, schorzeń autoimmunologicznych, depresji oraz problemów ze zdrowiem psychicznym.
Badania sugerują, że L-glutamina, podobnie jak cynk i probiotyki, może pomóc w ochronie lub przywróceniu prawidłowego stanu wyścieliny jelitowej. W niektórych przypadkach L-glutaminę stosuje się w protokołach leczenia związanego z przeciekiem jelitowym u pacjentów. Badania wykorzystują często jedną z dwóch form L-glutaminy: izolowany aminokwas lub alanyl-glutaminę, “dipeptyd” zawierający dwa aminokwasy – alaninę i glutaminę.
Odżywianie pozajelitowe
Pierwsze badania nad wpływem L-glutaminy na gojenie przecieku jelitowego skupiły się na pacjentach hospitalizowanych, którzy wymagali odżywiania pozajelitowego. Zazwyczaj jelito przecieka i zwiększa się jego przepuszczalność, jeśli pacjent nie może spożywać pokarmu drogą ustną. Jednakże w badaniach, dodanie L-glutaminy do odżywiania pozajelitowego utrzymywało zdrowie wyścieliny przewodu pokarmowego, nawet bez regularnego spożywania pokarmu.
Choroba Leśniowskiego-Crohna i zespół jelita drażliwego
W przypadku pacjentów cierpiących na chorobę Leśniowskiego-Crohna często charakteryzującej się krwawieniem, luźnymi stolcami i zwiększoną przepuszczalnością jelit, wyniki badań są dość mieszane. W trzech mniejszych badaniach L-glutamina nie przyniosła korzyści. Jednakże w ostatnim małym badaniu L-glutamina wydaje się przynosić korzyści w zmniejszaniu przepuszczalności jelitowej. W niektórych przypadkach konieczne jest leczenie patologii leżącej u podstaw choroby Leśniowskiego-Crohna, zanim wyścielina przewodu pokarmowego będzie mogła się zregenerować. Potrzebne są dalsze, bardziej rozległe badania, aby określić, czy L-glutamina może przynieść korzyści pacjentom z chorobą Leśniowskiego-Crohna.
Dla pacjentów z zespołem jelita drażliwego istnieją dowody sugerujące, że L-glutamina może przynosić korzyści. Zespół jelita drażliwego to często spotykane schorzenie, charakteryzujące się bólem brzucha, biegunką, zaparciami lub obiema tymi dolegliwościami. Infekcje przewodu pokarmowego wiadomo, że zwiększają przepuszczalność jelit, prawdopodobnie ze względu na obecność stanu zapalnego podczas zakażenia. To może prowadzić do rozwoju zespołu jelita drażliwego u podatnych pacjentów. W jednym badaniu L-glutamina “dramatycznie i bezpiecznie zmniejszyła wszystkie główne wskaźniki związane z ZJD” u pacjentów z zespołem jelita nadwrażliwego po infekcji przewodu pokarmowego.
W odrębnym, mniejszym badaniu nad przewagą biegunki w zespole jelita drażliwego, suplementacja L-glutaminą również okazała się potencjalnie pomocna. U pacjentów z dowodami na bardziej nasiloną przepuszczalność jelit, suplementacja L-glutaminą zwiększyła “białka łączące” związane z obniżeniem przepuszczalności jelitowej.
Ostatnie badania eksplorują możliwość połączenia L-glutaminy z dietą w leczeniu zespołu jelita drażliwego. Opracowana dieta stara się eliminować produkty fermentujące, które często powodują wzdęcia i inne objawy u pacjentów z zespołem jelita drażliwego. W badaniu dieta w połączeniu z L-glutaminą zmniejszyła objawy o 45% lub więcej u 88% pacjentów w porównaniu do 60% pacjentów na samej diecie.
Podobnie jak probiotyki, rozpuszczalny błonnik i olejek miętowy, L-glutamina może być kolejną opcją poprawy funkcjonowania przewodu pokarmowego u pacjentów borykających się z objawami zespołu jelita drażliwego.
L-glutamina a funkcja immunologiczna
Poza zdrowiem jelit L-glutamina jest również kluczowa dla funkcji immunologicznej. Kiedy układ immunologiczny jest intensywnie aktywowany, zapasy glutaminy mogą zostać wyczerpane. Intensywna aktywność fizyczna również może wyprzeć zapasy L-glutaminy. W takich sytuacjach dostarczenie dodatkowej glutaminy może pomóc w utrzymaniu prawidłowej funkcji układu immunologicznego, co przynosi potencjalne korzyści.
Mimo że wyniki badań nie zawsze są jednoznaczne, badania na pacjentach poddawanych dializie otrzewnowej, treningach z dużym obciążeniem, treningach na dużych wysokościach oraz intensywnym treningu judo pokazały, że suplementacja L-glutaminą lub alanyl-glutaminą może utrzymywać, lub wspierać funkcję immunologiczną. Dializa otrzewnowa to medyczna technika filtracji krwi u pacjentów z niewydolnością nerek. Wprowadza się rurkę do jamy brzusznej, przez którą przeprowadza się dializę, czyli oczyszczanie krwi. Skutkiem ubocznym dializy otrzewnowej jest infekcja w miejscu wprowadzenia rurki do jamy brzusznej. Wstępne badania sugerują, że infekcje mogą być zmniejszone dzięki suplementacji alanyl-glutaminą.
Również pacjenci oparzeni często borykają się z infekcjami, które mogą stanowić zagrożenie życia. Badanie przeprowadzone w Afryce wykazało, że L-glutamina zmniejszyła infekcje o jedną trzecią u pacjentów z ciężkimi oparzeniami. Oddzielne badanie w Chinach wykazało, że L-glutamina naprawiła również dysfunkcję immunologiczną u pacjentów z oparzeniami. Metaanaliza zidentyfikowała potencjalne korzyści z L-glutaminy dla pacjentów oparzonych, ale potrzebne są dalsze badania w celu potwierdzenia tych wyników.
Podsumowanie
L-glutamina wydaje się mieć korzystny wpływ na zespół jelita nadwrażliwego, leczniczego jelita przeciekowego oraz pewne sytuacje predysponujące jednostki do obniżonej funkcji układu immunologicznego. Suplementacja zwykle obejmuje stosunkowo duże dawki, wynoszące od kilku do 30 gramów dziennie. W literaturze skutki uboczne są zazwyczaj minimalne, ponieważ L-glutamina jest dobrze tolerowana, nawet w tak dużych dawkach.
Dostępne na rynku suplementy z L-glutaminą, takie jak izolowany aminokwas lub alanyl-glutamina, oferują wiele możliwości doświadczenia korzyści zdrowotnych. Jednakże przed rozpoczęciem suplementacji lub zmianą diety zawsze warto skonsultować się z lekarzem, lub specjalistą ds. żywienia, aby dostosować odpowiednie rozwiązania do swoich indywidualnych potrzeb.
