Przedawkowanie witamin? Brzmi absurdalnie, jednak może stanowić poważny problem. Nadmierna podaż suplementów witaminowych prowadzi do negatywnych skutków ubocznych. W trosce o zdrowie, bez odpowiedniej wiedzy, łatwo wpaść z jednej skrajności w drugą. Czy nadmiar witaminy C jest tak samo szkodliwy co nadmiar witaminy D? Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się jak rozsądnie dawkować witaminy, by uchronić się przed hiperwitaminozą, z jakimi negatywnymi skutkami zdrowotnymi się ona wiąże, czym się objawia, a także jakie są różnice w niedoborach poszczególnych witamin. Zapraszamy do lektury.
Hiperwitaminoza, czyli co to? — definicja
Hiperwitaminoza to zespół objawów chorobowych pojawiający się na skutek zbyt dużej ilości witamin w organizmie. O hiperwitaminozie mówi się przede wszystkim w kontekście witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, czyli witaminy A, D, E i K. Nadmiar witamin C, D, czy innych to ilość przekraczająca zapotrzebowanie danej osoby na te substancje. W wyniku nagromadzenia i magazynowania w ciele nadwyżki witamin zaburzona zostaje praca poszczególnych narządów, co niesie ze sobą dalsze negatywne konsekwencje.
Przyczyny hiperwitaminozy
Kiedy wiemy już, co to jest hiperwitaminoza, należy odpowiedzieć sobie na pytanie, w jaki sposób ona powstaje. Witaminy dostarczane z pożywienia są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Spożywając rozmaite warzywa i owoce, nawet w sporych ilościach nie powinniśmy obawiać się hiperwitaminozy. Naturalnie zawarte w jedzeniu witaminy dają wiele korzyści zdrowotnych i nasz organizm bardzo dobrze wie jak sobie z nimi poradzić. Hiperwitaminoza najczęściej pojawia się u osób, które bez konsultacji z lekarzem decydują się na samodzielne rozpoczęcie suplementacji syntetycznych środków. To bardzo ważne, by suplementy zażywać rozsądnie. O ile nie istnieje możliwość uzgodnienia tej kwestii na spotkaniu lekarskim, warto poradzić się, chociażby farmaceuty. Hiperwitaminoza może wystąpić także w przypadku niestosowania się do zalecanej w opisie dawki i częstotliwości spożywania suplementów, lub używania kilku różnych preparatów o podobnym składnie i działaniu na raz.
Objawy i skutki hiperwitaminozy
Objawy i skutki hiperwitaminozy zależą od konkretnej, przedawkowanej witaminy. Przykładowo, nadmiar witaminy D będzie powodował nieco inne objawy i konsekwencje niż nadmiar witaminy C. Dzieląc witaminy na dwie podstawowe grupy — witaminy rozpuszczalne w tłuszczach i rozpuszczalne w wodzie, przedstawiamy poniżej najważniejsze objawy i skutki nadmiaru najczęściej nadużywanych witamin.
Mimo iż zazwyczaj za powstawanie hiperwitaminozy odpowiedzialny jest nadmiar witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, niektóre witaminy rozpuszczalne w wodzie także mogą stanowić zagrożenie.
Nadmiar witaminy C
Kwas askorbinowy ma ogromną moc. Co to oznacza? Posiada właściwości wzmacniające odporność, korzystnie wpływające na układ krążenia, a także przyspieszające gojenie się ran. Będąc antyoksydantem, opóźnia proces starzenia się organizmu. Wiele osób sięga po niego, szczególnie w okresie zimowym. Mimo swych cudownych właściwości nadmiar witaminy C może powodować nieprzyjemne dolegliwości.
Objawy: nadmiar witaminy C cechuje się następującymi objawami: bóle brzucha, kłopoty ze snem, nudności, problemy w pracy jelit, żołądka, wysypka skórna
Skutki: brak dostatecznie szybkiej reakcji może sprawić, że nadmiar witaminy C doprowadzi do powstania kamieni nerkowych. Zwykle jednak nadmiar kwasu askorbinowego wydalany jest z organizmu wraz z moczem i dla większości osób nie stanowi większego zagrożenia. Szczególną ostrożność powinny zachować osoby ze skłonnościami do powstawania kamieni nerkowych, chorujące na hemochromatozę, talasemie i niedokrwistość syderoblastyczną.
Nadmiar witamin z grupy B
Nadmiar witamin z tej grupy jest stosunkowo niegroźny i rzadko spotykany. Zdarzają się jednak wyjątkowe sytuacje, w których nadmiar witaminy B1 może skutkować drżeniem mięśni i kołataniem serca. W przypadku witaminy B2 — uczuciem drętwienia, swędzenia, palenia kończyn, a B12 reakcją uczuleniową. Jednak tak samo jak w przypadku wszystkich rozpuszczalnych w wodzie witamin, nadmiar witamin B usuwany jest z ciała wraz z moczem.
Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach
Hiperwitaminoza powodują przede wszystkim przez witaminy rozpuszczalne w tłuszczach. Dlaczego i co to oznacza? W przeciwieństwie do witamin rozpuszczalnych w wodzie nie wydalamy ich z moczem. Ciało może magazynować je w swoich tkankach nawet przez wiele lat, co ciągnie za sobą poważne zagrożenie. Nadmiar których witamin jest najbardziej szkodliwy?
Nadmiar witaminy D
Hiperwitaminoza D może stać się zagrożeniem dla przeciętnego człowieka jedynie w przypadku przyjmowania przez długi czas bardzo wysokich jej dawek. Dostarczenie takich ilości jest jednak trudne i zdarza się rzadko. W niebezpieczeństwie są cierpiący na sarkoidozę, gruźlicę czy idiopatyczną hiperkalcemię. Ponieważ ich próg tolerancji witamin D jest znacznie niższy niż przeciętnego człowieka.
Objawy: nudności, wymioty, brak apetytu, zaparcia, osłabienie, skłonność do szybkiego męczenia się, wzmożone oddawanie moczu, bardzo silne pragnienie, bóle głowy, swąd skóry.
Skutki: nadmiar witaminy D może prowadzić do hiperkalcemii i hiperfosfatemii, a w efekcie do powstawania kamieni nerkowych i zwapnień, ostatecznie nawet do niewydolności nerek. Złogi wapnia mogą wystąpić np. w tętnicach, płucach, sercu. Dzieci narażone są na opóźnienie rozwoju psychosomatycznego.
Nadmiar witaminy A
Powstaje przy zażywaniu przez długi czas znacznie przekraczających zalecaną ilość dawek witaminy A. Nawet niewielki nadmiar może być szkodliwy dla dziecka rozwijającego się w łonie matki.
Objawy: ociężałość, odwapnienie kości, brak apetytu, osłabienie mięśni, wrzody skórne, łysienie, zaburzenie pracy serca, nerek i ośrodkowego układu nerwowego, krwotoki.
Skutki: nadmiar witaminy A może skutkować powstawaniem nowotworów, a także powodować zaburzenie rozwoju płodu i powstawanie jego wad (w przypadku przedawkowania witaminy przez matkę).
Nadmiar witaminy E
Ostatnią witaminą, na którą warto zwrócić uwagę, jest witamina E. Jej nadmiar może spowodować zaburzenia funkcjonowania układu pokarmowego, zmęczenie i osłabienie. Jej przedawkowanie należy jednak do rzadkości, w większości wydalana jest wraz z kałem.
Leczenie hiperwitaminozy
Zazwyczaj, by pozbyć się nieprzyjemnych skutków ubocznych spożycia nadmiernych ilości witamin, wystarczy odstawić stosowane suplementy i pozostać pod kontrolą lekarską. Dotyczy to jednak łagodnych konsekwencji typu bóle głowy czy wymioty. W przypadku poważniejszych skutków niekiedy wymagana jest hospitalizacja i specjalistyczne leczenie medyczne.
Jak uniknąć hiperwitaminozy?
By uniknąć hiperwitaminozy, należy każdy suplement stosować rozsądnie. Co to znaczy? Bez względu na to czy spożywasz którąś z wymienionych przez nas wyżej witamin, czy korzystasz z innego rodzaju suplementów, zawsze konsultuj to z lekarzem. Zanim rozpoczniesz suplementację, wykonaj odpowiednie badania, potwierdzające, czy rzeczywiście w twoim organizmie brakuje danych witamin. Następnie uzgodnij z lekarzem dawkę, którą powinieneś/aś przyjmować i przedział czasowy, w jakim to robić. Po tym czasie możesz ponownie wykonać badania, sprawdzając aktualny stan poziomu witamin w twoim ciele. Unikaj gotowych zestawów witamin i multiwitamin, z których nie jesteś w stanie wydzielić odpowiedniej dawki. Zawsze stosuj się do zaleceń umieszczonych w opisie danego suplementu.
