Pilnie obserwując naturę i analizując procesy w niej zachodzące, człowiek uzyskuje dostęp do jej nieprzebranych bogactw. Jednym z nich jest papryka chili. Za ostry i piekący smak papryczki chili znanej jako składnik przypraw odpowiedzialna jest substancja zwana kapsaicyną. Wysoki poziom kapsaicyny ma również pieprz kajeński.
Czym jest kapsaicyna?
Kapsaicyna jest związkiem chemicznym pochodzenia chemicznego z grupy alkaloidów, jest metabolitem wtórnym roślin. Działa na receptory bólu czyli bezpośrednio na receptory układu nerwowego. Te wysyłają sygnały do mózgu, które są odbierane jako wrażenie bólu i uczucia gorąca. Są odpowiedzialne za piekące odczucie w jamie ustnej po spożyciu chili. Nie jest substancją rozpuszczalną w wodzie, natomiast rozpuszcza się w alkoholu i tłuszczach. Kapsaicyna wykazuje właściwości lecznicze tylko w małych dawkach, w dawkach wysokich jest substancją wysoko toksyczną. Dawka jest czynnikiem decydującym o efekcie działania kapsaicyny. Dobroczynne działanie kapsaicyny od lat wykorzystywane jest w medycynie i żywieniu.
Zastosowania kapsaicyny
Najbardziej powszechne jest zastosowanie kapsaicyny na odchudzanie w postaci tabletek, jednak jej działanie jest o wiele szersze. Nie można przypisywać znaczącej roli w procesie utraty zbędnych kilogramów. Zależy to od czasu jej przyjmowania. Przyjęta jednorazowo powoduje obniżenie temperatury ciała i spowolnienie metabolizmu. Dopiero jej regularne spożywanie zwiększa termogenezę i może zwiększać tempo przemiany materii. W badaniach na ludziach stwierdzono, że kapsaicyna zmniejsza apetyt. Według naukowców dodatek kapsaicyny pomaga spalać więcej tkanki tłuszczowej i tracić na wadze. Jednak może być to efekt krótkotrwały, który nie przekłada się na długofalowe utrzymanie masy ciała po odchudzaniu. Nadal podstawą podczas odchudzania powinno być ograniczenie jedzenia i ruch, a kapsaicynę w tabletkach można potraktować jako dodatkowy wspomagacz. Ważne jest, aby rodzaj i dawkowanie preparatów używanych do wspomagania tracenia nadmiaru kilogramów, były dobrane przez specjalistę. Według badań osoby, które stosują preparaty zawierające kapsaicynę spalają większą ilość tkanki tłuszczowej niż osoby, które nie stosują tego składnika.
Kapsaicyna powszechnie jest uważana za związek, który działa profilaktycznie w walce z nowotworami. Wykazano, że chroni ona przed rozwojem nowotworów, jak i hamuje już istniejące komórki nowotworowe. Chemoprewencyjne działanie jej związane jest przede wszystkim z wpływem na funkcjonowanie enzymów wątroby, które odgrywają kluczową rolę w aktywacji lub detoksykacji różnych mutagenów i związków rakotwórczych. Działa wspomagająco w terapii nowotworów płuc, okrężnicy, prostaty, glejaka oraz czerniaka.
Badania wykazały łagodny efekt obniżania zbyt wysokiego ciśnienia krwi. Działanie lecznicze kapsaicyny obejmuje również redukowanie stresu oksydacyjnego, a dzięki temu spowalnianie procesów miażdżycorodnych i zmniejszenie ryzyka zawału serca. Jest również korzystne przy obniżaniu tzw. „złego cholesterolu” oraz w przypadku zaburzeń funkcjonowania przewodu pokarmowego, a szczególnie żołądka (zmniejsza ryzyko wystąpienia wrzodów żołądka). Wykazano również mniejsze ryzyko rozwoju choroby Alzheimera. Zwalcza też pasożyty, wiele odmian bakterii i drobnoustrojów, właściwości rozgrzewające uśmierzają ból stawów, mięśni i nerwobóle, przy reumatoidalnym zapaleniu stawów, działanie antybólowe (np. migreny). Ma również pozytywny wpływ na układ odpornościowy, jest bogata w witaminę C, A, B6, żelazo, magnez, potas i mangan.
Kapsaicyna jako dodatek do żywności w małych stężeniach jest korzystna dla zdrowia (pobudza trawienie). Najczęściej popełnianym błędem przez osoby, które spożyły potrawę ją zawierającą jest wypicie dużej ilości wody. Aby pozbyć się uczucia pieczenia w jamie ustnej, należy wypłukać ją tłuszczem roślinnym lub wypić szklankę tłustszego mleka albo zjeść lody.
Kapsaicyna to interesujący związek pochodzenia roślinnego, który charakteryzuje się obiecującymi właściwościami z punktu widzenia farmakologicznego. Wykorzystanie go w przyszłości na większą skalę może wiązać się z zapobieganiem wystąpienia chorób układu krążenia czy opracowaniem nowych sposobów leczenia nowotworów.
