Każdy przynajmniej raz w życiu miał moment, w którym zupełnie bez powodu poczuł niesamowite uniesienie, uczucie ponadprzeciętnej siły i euforii. Tak, to właśnie był strzał dopaminy – hormonu odpowiadającego w naszych organizmach i umysłach za poczucie szczęścia, motywacji, wiary w siebie, a nawet miłości. Ulubiona potrawa, patrzenie w oczy ukochanej osoby, sex czy otrzymanie podwyżki – to właśnie poprzez dopaminę odczuwamy tę niedającą się podrobić przyjemność i niesamowitą satysfakcję. Jeden z najbardziej pożądanych związków chemicznych, dających energię do działania, ale również mogący być niebezpiecznie uzależniający. Czym zatem jest dopamina, za co odpowiada i w jaki sposób zadbać o jej zdrowy poziom w organizmie?
Dopamina od naukowego punktu widzenia
Dopamina jest związkiem chemicznym należącym do grupy katocholamin, który pełni rolę neuroprzekaźnika umiejscowionego w układzie nerwowym i rdzeniu kręgowym. Tak naprawdę kontroluje ona działanie całego organizmu – od koordynacji mięśni po wrażenia emocjonalne. Jest jednym z najważniejszych elementów ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego.
No dobrze, a tak bardziej po ludzku? Jest to swego rodzaju paliwo, które “przeskakuje” pomiędzy neuronami wysyłającymi i odbierającymi oraz elementami które je łączą czyli tzw. synapsami. Jeżeli synapsy nie działają prawidłowo lub jest ich za mało, nie mają one szans na przekazywanie neuroprzekaźnika dalej, a to może skutkować stanami depresyjnymi. To tak jakby mieć świetne paliwo w samochodzie, które z jakiś powodów nie może dotrzeć do silnika. Jaka zatem jest sprawność samochodu? Jednak o niedoborach trochę później.
Dopamina jest odpowiedzialna za działanie układu nagrody w mózgu. W przypadku sprawienia sobie jakiejkolwiek przyjemności układ ten jest pobudzany – skutkuje to poczuciem zadowolenia, błogości i satysfakcji. Dopamina odpowiada również za inteligencję emocjonalną oraz sprawia, że jesteśmy w stanie robić kilka rzeczy naraz. To dzięki niej jesteśmy w stanie przewidywać skutki naszych działań, analizować, myśleć abstrakcyjnie i wzbijać się na wyżyny kreatywności. Pozwala skoncentrować się i daje możliwość przeskakiwania z jednego zadania na drugie w ciągu zaledwie kilku sekund.
Jest również hormonem odpowiadającym za miłość – motyle w brzuchu, patrzenie bezkrytycznie (przynajmniej na początku) na partnera lub partnerkę, brak racjonalnego myślenia i “bujanie w obłokach” to również skutek jej stymulującego działania w układzie limbicznym. Z chemicznego punktu widzenia działanie dopaminy w przypadku zakochanych można porównywać do działania substancji psychoaktywnych, z tą różnicą że ta pierwsza nie ma właściwości uzależniających. Badania dowodzą, że poziom dopaminy przy jedzeniu ulubionej potrawy wrasta o połowę, przy piciu alkoholu dwukrotnie, a przy spożywaniu narkotyków w zależności od substancji może wzrosnąć o kilka tysięcy procent! Nadmiar tego neuroprzekaźnika wskutek nienaturalnych stymulacji może prowadzić do uzależnień. Warto zatem zadbać o to, aby wyrównywać jej braki poprzez odpowiedzialną dbałość o jej poziom i bezpieczną suplementację. Nie prowadzi to do uzależnień, wyrównuje braki, które często pojawiają się w naszym życiu podobnie jak chwilowe spadki magnezu czy witaminy D.
Dopamina odpowiada również za działanie hormonów takie jak ganadotropina, prolaktyna czy hormon wzrostu. Ma czynny udział w procesie rozwoju fizycznego organizmu oraz przyrostu masy mięśniowej. Jest używana również w przypadku chorób związanych z ciśnieniem lub niewydolnością nerek. Bierze nawet udział w prawidłowych procesach metabolicznych, dlatego jej odpowiednia dawka jest wymagana, aby cieszyć się odpowiednią formą fizyczną.
Co się dzieje kiedy jej brakuje?
Po przeczytaniu powyższych informacji nietrudno domyśleć się, że spadek poziomu dopaminy wiąże się z obniżeniem nastroju, który może nawet prowadzić do stanów lękowych lub depresyjnych. Oczywiście nie każde obniżenie nastroju oznacza depresję. Poziom dopaminy często ma skłonności do niewielkich wahań i lekkich niedoborów. Gdyby było inaczej, to ciągle bylibyśmy pobudzeni, nie czulibyśmy zmęczenia, a to z kolei mogłoby wykończyć fizycznie nasz organizm. Ten z kolei jest mądry i sam reguluje poziom swoich hormonów, tak aby działać stabilnie. Niestety, bywa również tak, że poziom dopaminy spada dużo mocniej niż powinien i wtedy mogą zacząć się trwałe i uciążliwe problemy.
Niedobór dopaminy najczęściej spowodowany jest życiem pod presją, stresami i długotrwałym nakładaniem na siebie obowiązków, które przekraczają nasze moce przerobowe. Jeżeli to tego dodamy szczyptę używek i złe odżywianie, to mamy już gotowy przepis na pierwsze stany nerwicowo-lękowe, chroniczne przemęczenie oraz spadek formy psychicznej i fizycznej. W takiej sytuacji większość ludzi ucieka w ratowanie się krótkotrwałymi dawkami dopaminy w postaci słodyczy, alkoholu i wszelkiego rodzaju używek. Owszem, na chwilę da to ulgę, ale doprowadzić może to sinusoidalnych wahań i labilności emocjonalnej – o godzinie 16.00 jesteśmy mistrzami świata w każdej dziedzinie, aby o godzinie 18.00 płakać w koc i uważać, że życie nie ma sensu. Ucierpieć może również sfera seksualna poprzez całkowity brak libido lub wręcz przeciwnie – hiperseksualność, która może prowadzić do dewiacji seksualnych. Brak jest również chęci i motywacji do działania. Człowiek powoli wycofuje się z życia towarzyskiego, wszystko co zewnętrzne go drażni, a najlepszą formą spędzania czasu jest zaleganie przed tv lub w ciemnym pomieszczeniu i odcięcie się od doczesnego świata.
Spadki dopaminy mogą również prowadzić do uzależnień. Wspomniane już używki mogą doprowadzić do sięgania po coraz cięższe “wyzwalacze” dopaminy, tak aby chociaż przez chwilę odczuć tę ulgę, na moment móc poczuć radość. Do głosu dochodzą również adrenalina i noradrealina. Tu następuje również pewien progres regresu – takie osoby zaczynają sięgać po coraz mocniejsze używki, szukają większych wrażeń i podejmują działania ryzykowne, ponieważ układ nagrody po pewnym czasie uodparnia się na podstawowe i naturalne dawki dopaminy chcąc więcej i więcej. Sztucznie stymulowany nadmiar dopaminy w uzależnieniu może prowadzić nawet do stanów psychotycznych.
Co więc zrobić, aby wyrównać poziom naturalnej dopaminy?
Skuteczne i bezpieczne zwiększenie dopaminy można regulować się poprzez odpowiednią dietę i suplementację. W pożywieniu warto szukać produktów spożywczych bogatych w przeciwutleniacze. Jednym z najbardziej wartościowych produktów są banany, które zawierają chininę dopaminową lub tzw. tryptofan, który potocznie nazywany jest naturalnym antydepresantem. Jest go najwięcej w owocach nieco przejrzałych, z przyciemnianą skórą. Tak więc mało apetyczne banany, mogą być furtką do całkiem apetycznego życia. Teraz można byłoby wstawić zdjęcie młodego lekarza w okularach mówiącego “sama dieta nie wystarczy” i jest to prawdą.
Suplement L-dopa poprawia samopoczucie oraz dodaje motywacji do działania. Dostaniesz na swiatsupli.pl Kliknij
Skuteczne podniesienie dopaminy powinno być wspomagane poprzez odpowiednią suplementację. Obecnie dostępne są bezpieczne tabletki i suplementy, które można nabyć bez recepty. Oczywiście ważne są również aspekty takie jak aktywny ruch, który również pobudza ten neuroprzekaźnik oraz jakkolwiek banalnie by to nie brzmiało – jak najwięcej zdrowej przyjemności np. ulubiony film czy potrawa. Dowiedziono, że poziom dopaminy może zwiększyć się nawet podczas sztucznego uśmiechania. Ruch mięśni w okolicy twarzy tworzący uśmiech odbierany jest przez mózg jako pozytywna reakcja, dlatego nawet podczas nawet takiego wymuszonego uśmiechu poziom dopaminy nieznacznie się zwiększa.
Tyrozyna wpływa na zwiększenie poziomu dopaminy. Sprawdź kliknij
Warto zadbać o poziom dopaminy, zanim jej brak okaże się problematyczny, doprowadzi do stanów depresyjnych, ataków paniki, lęków czy niebezpiecznych uzależnień. Spadek może zdarzyć się zawsze, dlatego warto go skutecznie i bezpiecznie uzupełniać w sposób nienachalny i po prostu bezpieczny. Jedno z najbardziej popularnych powiedzeń o tym, że lepiej zapobiegać niż leczyć staje się w tym przypadku idealnym odzwierciedleniem tej sfery. Niektórzy uważają, że sfera psychiki to mistycyzm i że tylko ciało ma prawo się “popsuć” lub rozchorować. Nie zdają sobie oni jednak sprawy z tego, że procesy w mózgu regulują rozwój ciała, jego aktywność oraz sprawność motoryczną. Odpowiednia ilość hormonów i neuroprzekaźników jest motorem napędowym całego organizmu – odpowiada za motywację, energię, chęć do walki i rozwoju.
Bibliografia:
“Jak wyjść z depresji” – Wunibald Müller
“Opanować lęk” – Bronwyn Fox
“Anatomia depresji” – Andrew Solomon
https://portal.abczdrowie.pl/dopaminahttps://neuroexpert.org/wiki/co-to-jest-dopamina-dlaczego-jest-potrzebna-i-jak-jesc-zeby-dzialala/
