Cukier nie jest jedynie składnikiem słodkich batoników i ciastek. Znajdziemy go również w owocach, a nawet w warzywach, zatem dlaczego określa się go mianem “białej śmierci”? Czy każdy cukier jest zły? Jak cukier wpływa na organizm człowieka? Sprawdź!
Cukry naturalne i dodane
Zanim odpowiemy na pytanie, jak cukier wpływa na organizm człowieka, warto podkreślić, że istnieją dwa rodzaje cukrów: występujące naturalnie i produkowane przez człowieka. Cukier naturalny występuje w owocach, nabiale, w warzywach i zbożach. Jest to cukier zdrowy, nieszkodliwy dla człowieka. Naturalne cukry występują pod takimi nazwami, jak glukoza, fruktoza, sacharoza, maltoza i laktoza. Z kolei cukry sztuczne, wyprodukowane i dodane do żywności przez człowieka to te, których należy unikać. W produktach pełnią one nie tylko rolę dosładzającą, ale także przedłużającą trwałość.
Węglowodany kontra cukry
Pomiędzy terminem węglowodany, a terminem cukier, nie powinien stać znak równości. Węglowodany to składniki odżywcze, które dostarczają organizmowi energii. Chociaż cukry dodane mogą stanowić paliwo dla ciała, to jednak znacznie korzystniejsze są dla niego cukry naturalne – obecne w owocach, warzywach i zbożach. Warto zwrócić więc uwagę na etykiety produktów, po które sięgamy w sklepach. Określenie “węglowodany w tym cukry” mówi nam o tym, ile cukru dodano do artykułu. Przykładowo, w płatkach owsianych może być go 1 g na 100 g produktu, a w czekoladzie nawet 49/100 g.
Czy człowiek potrzebuje cukru?
Zanim uda nam się objaśnić wpływ cukru na organizm człowieka, musimy zastanowić się, jaką rolę pełni on w naszym ciele. Spożyte węglowodany w organizmie rozkładane są na glukozę. Ta jest z kolei głównym źródłem energii dla komórek. Każdego dnia nasz mózg potrzebuje do prawidłowego funkcjonowania około 130 g glukozy. Chociaż ciało w dokładnie taki sam sposób rozkłada i sacharozę występującą naturalnie, i tę w postaci białego proszku, to jednak wchłania je w różnym tempie. Cukry proste krytykowane są przede wszystkim ze względu na brak wartości odżywczych oraz szybki proces ich rozkładu i wchłaniania, skutkujący gwałtownymi skokami i spadkami poziomu cukru we krwi. W przeciwieństwie do nich, węglowodany złożone – obecne na przykład w warzywach czy zbożach – trawione są dłużej, stabilizują poziom cukru i zapewniają długotrwałą energię.
Cukier a zdrowie
Specjaliści w odpowiedzi na pytanie, czy cukier szkodzi, porównują jego wpływ na organizm do substancji uzależniających. Według naukowców, cukier jest jedną z najszybciej uzależniających substancji na świecie, a jego szkodliwość osiąga poziom zbliżony do szkodliwości alkoholu czy wyrobów tytoniowych. Jak cukier wpływa na organizm człowieka?
Szkodliwość cukru – przyrost masy ciała
Cukier to szybki zastrzyk energii, ale także puste kalorie. Czy szkodzi? Przede wszystkim zwiększa ryzyko nadwagi i otyłości, a także cukrzycy i nadciśnienia tętniczego. Spożywanie dużych ilości cukru w postaci napojów gazowanych, słodyczy i żywności wysoko przetworzonej to prosta droga do zyskania nadprogramowych kilogramów. Nadmierne spożycie cukru wpływa także na nasze hormony, w tym przede wszystkim na leptynę, która reguluje uczucie głodu.
Cukier wpływ na organizm – choroby serca
Szkodliwość cukru wiąże się także ze zwiększeniem ryzyka rozwoju chorób, w tym chorób serca, które stanowią główną przyczynę zgonów na świecie. Dieta bogata w cukry prowadzi do otyłości, wysokiego poziomu cukru we krwi, nadciśnienia, wysokiego poziomu trójglicerydów i stanów zapalnych, a wszystkie te czynniki wpływają na rozwój chorób serca. Dodatkowo, duże ilości cukru w jadłospisie sprzyjają także miażdżycy tętnic.
Jak cukier wpływa na pracę mózgu?
Nadmiar cukru jest szkodliwy także dla pracy mózgu. Podwyższenie poziomu glukozy we krwi powoduje spowolnienie funkcji poznawczych, deficyty pamięci i uwagi. Według niektórych badań wysokie spożycie cukru może wywoływać nawet stan zapalny, który skutkuje ciągłymi problemami z pamięcią.
Cukier a skóra – czy szkodzi?
Spożywanie cukru ma wpływ także na nasz wygląd zewnętrzny. Jedną z chorób wywołanych przez jego nadmiar tej substancji w diecie jest chociażby trądzik. Wysokie spożycie cukru wiąże się ze zwiększonym wydzielaniem androgenów. Te są z kolei odpowiedzialne za nadmierną produkcję sebum i stany zapalne.
Pozostałe skutki spożywania nadmiernej ilości cukru
Zbyt duża ilość cukru w diecie wpływa negatywnie nie tylko na serce czy pracę mózgu, ale również na inne układy i procesy zachodzące w całym ciele. Wśród możliwych reakcji niepożądanych na skutek spożywania nadmiaru cukru wymienia się:
- osłabienie układu odpornościowego
- zaburzenia gospodarki mineralnej organizmu (niedobór magnezu, miedzi, wapnia)
- problemy z koncentracją
- nadpobudliwość
- obniżenie odporności na infekcje bakteryjne
- utratę elastyczności tkanek
- zakwaszenie układu pokarmowego
- przedwczesne starzenie się
Czy istnieje zdrowy cukier?
Zdrowy cukier to cukier, który występuje naturalnie. Nie mówimy tu jedynie o węglowodanach złożonych. Również cukry proste – takie jak fruktoza czy laktoza – będą dobrym zamiennikiem cukru białego. Fruktoza obecna jest w owocach, zarówno w wersji świeżej, jak i suszonej. Taka owocowa przekąska stanowi szybki zastrzyk energii, ale jest przy tym również pożywna i niskokaloryczna. Dodatkowo, owoce dostarczają organizmowi także błonnika pokarmowego, który równoważy poziom cukru we krwi. Podobnie działają także cukry z produktów mlecznych. Oprócz laktozy, zawierają też białko i wapń. Najzdrowszy cukier, bo gwarantujący długotrwały przypływ energii, znajdziemy w produktach pełnoziarnistych i warzywach skrobiowych. Są to węglowodany złożone, które długo i powoli uwalniają się w naszym ciele, nie powodując skoków poziomu cukru we krwi.
Czym zastąpić cukier w diecie?
Czy istnieje alternatywa dla cukru, dzięki której można zajadać się słodkim ciastem i popijać je równie słodką herbatą bez obaw o swoje zdrowie czy ryzyko nadwagi? Dobry zamiennik cukru to chociażby miód pszczeli – słodki i równie kaloryczny, ale znacznie lepszy pod względem składu. Miód ma też działanie prozdrowotne. Jest korzystny zwłaszcza dla naszego układu odpornościowego.
Inne alternatywne “cukry” to:
- stewia – roślina słodsza od cukru nawet 200 razy, pozbawiona kalorii – jedna łyżka stewii to jedna szklanka cukru
- ksylitol – cukier z brzozy – zawiera o 40% kalorii mniej niż cukier, jest porównywalnie słodki, pozytywnie oddziałuje na zęby (stanowi składnik past)
- erytrytol – należy do tych samych związków chemicznych co ksylitol, naturalnie występuje w owocach i pyłkach kwiatowych. Jest mniej słodki od cukru i nie podnosi poziomu glukozy we krwi. Jego indeks glikemiczny wynosi 0. Jest też niskokaloryczny
- syrop klonowy – nie zawiera konserwantów, jest zdrowszy niż cukier, ma mniej kalorii i indeks glikemiczny zbliżony do tradycyjnego cukru
- melasa – ciemnobrązowy gęsty syrop powstający jako produkt uboczny przy produkcji cukru, jest mniej kaloryczna niż tradycyjny cukier, ale ma wysoki indeks glikemiczny
- syrop daktylowy – jest dużo słodszy niż tradycyjny cukier, dosyć kaloryczny i ma wysoki indeks glikemiczny
- tagatoza – cukier pozyskiwany z laktozy, prawie tak słodki jak zwykły cukier, ale ma dużo mniej kalorii niski indeks glikemiczny
To, co łączy wszystkie wymienione zamienniki cukru to fakt, że nie stanowią one jedynie pustych kalorii, lecz dostarczają organizmowi składników odżywczych. Dzięki nim możemy cieszyć się słodkim smakiem, nie myśląc o negatywnych konsekwencjach. Takie alternatywne cukry są również wartościowym sprzymierzeńcem w walce z pokusami na diecie odchudzającej.
