O tym, że gruszki były znane na naszym kontynencie od czasów prehistorycznych świadczą znaleziska z wykopalisk z terenów Szwajcarii i Włoch. Znaleziono podczas nich pozostałości suszonych owoców, datowane na epokę kamienia łupanego oraz epokę brązu. O gruszkach pisał Homer, a z Grecji trafiły do Rzymu, gdzie drzewo zadomowiło się jako smaczna ozdoba ogrodów.
Do popularyzacji gruszek jako użytecznych i zdrowych owoców doszło jednak dopiero w wiekach XVII i XVIII. To w tym okresie za sprawą głównie Francuzów i Belgów wyhodowano wiele nowych odmian i rozpropagowano lecznicze właściwości gruszki. Następnie grusza trafiła również do Polski, chociaż dopiero od niedawna przeżywa swój renesans jako owoc pożądany w diecie.
Drzewo gruszy
Grusza (Pyrus L.) jest rodzajem drzewa z rodziny różowatych, a jej typowym przedstawicielem z liczby 30-60 gatunków jest grusza pospolita (Pyrus communis L). To gównie od niej, przy krzyżowaniu z gruszą usuryjską, śnieżną i chińską poprzez ponad trzydzieści wieków hodowli wytworzono kilka tysięcy odmian uprawnych, dzielonych na grusze zachodnie (europejskie) oraz wschodnie (azjatyckie).
Grusza niemalże zawsze kwitnie na biało i jest zapylana przez owady. Owoce gruszy są smaczne, ale nie tej rosnącej dziko. Tej owoce, zwane ulęgałkami, nadają się do spożycia na surowo dopiero po odleżeniu. Grusza rosnąca dziko nie jest stricte odmianą gruszy pospolitej, ale wstecznym mieszańcem z polską gruszą polną. Jako drzewo owocowe jest długowieczna i żyje ponad 300 lat.
Grusza oprócz owoców ma również cenne, dość szeroko stosowane drewno. Wytwarza się z niego m.in. drogie meble, fortepiany, intarsje, przyrządy kreślarskie, a używane jest również w rzeźbiarstwie, na matryce w drzeworytnictwie, czy jako łoża broni myśliwskiej.
Gruszka – zawartość witamin i minerałów oraz kalorii
Świeża średniej wielkości gruszka należy do grupy żywności o znikomej kaloryczności. Taka gruszka zawiera zaledwie ok. 60 kcal i już sam ten fakt składnia do uznania jej za produkt dla niemalże każdego człowieka.
Ponadto w gruszce znajdziemy witaminy A, B1, B2, B6, C oraz PP i wiele składników mineralnych. W gruszce znajduje się dużo potasu, fosforu, wapnia, manganu i magnezu, a zawiera również miedź, żelazo, sód, bor oraz jod. W owocu występują organiczne kwasy owocowe, głównie kwas jabłkowy oraz cytrynowy, olejki eteryczne, błonnik i pektyny oraz węglowodany. Warto jednak wiedzieć, że im gruszka dojrzalsza, tym mniej w niej kwasów organicznych i pektyn, a więcej cukrów.
100 gram gruszki zawiera:
- woda – 84,0 g;
- tłuszcze – 0,3 g;
- białka – 0,5 g;
- węglowodany – 13,0 g;
- witamina B1 – 0,03 mg;
- witamina B2 – 0,03 mg;
- witamina B6 – 0,015 mg;
- witamina C – 7 mg;
- beta karoten – 0,0053 mg;
- sód – 2,1 mg;
- potas – 130,0 mg;
- magnez – 7,8 mg;
- wapń – 10,0 mg;
- fosfor – 15,0 mg;
- miedź – 0,12 mg;
- żelazo – 0,26 mg;
- mangan – 0,067 mg;
- oprócz tego w śladowych ilościach bor i jod.
W gruszkach znajdują się również polifenole, czyli silne przeciwutleniacze. Są to m.in.:
- arbutyna;
- epikatechina;
- katechina;
- Kwasy – chlorogenowy, kawowy, p-kumarowy.
Gruszka – właściwości
Gruszki są używane jako panaceum na wiele dolegliwości już od starożytności. Mieszkający w Rzymie grecki lekarz, badacz i filozof Galen zalecał gruszki we wszystkich chorobach, którym towarzyszyła gorączka. Z kolei włoski botanik i lekarz z epoki renesansu, Pierandrea Matthioli zalecał w dolegliwościach trawiennych gruszki pieczone, a smażone proponował na wzmocnienie. On również sok z gruszy mieszał z popiołem z gruszy dzikiej i stosował do odtruwania organizmu.
Obecnie wiadomo już, że owoce gruszy są zdrowe, a przy tym nie są ciężkostrawne. Oprócz ludzi uczulonych na gruszki, których w populacji jest ledwie niewielki promil, mogą jeść te owoce wszyscy, nawet osoby cierpiące na nadwrażliwość żołądka. W ich wypadku należy tylko zadbać o staranne rozdrobnienie każdego kawałka zjadanego owocu.
Gruszki ,a ściślej gruszkę Williama zaleca się nawet podawać niemowlakom jako deser. Kompot z suszonych gruszek jest wskazany dla osób , ze stanami zapalnymi układu pokarmowego, a przy tym doskonale gasi pragnienie. Gruszka, co zauważał już Galen, ma również właściwości przeciwgorączkowe. Obecnie o gruszkach wiadomo:
- dojrzałe i miękkie gruszki pobudzają trawienie oraz przeciwdziałają zaparciom. Jednakże spożyte w nadmiarze mogą wywołać biegunkę;
- zawierające większe stężenie garbników odmiany gruszek cierpkich pomagają w leczeniu biegunek;
- gruszki wpływają na obniżenia stanów chorobowych przy zapaleniach dróg moczowych oraz gruczołu krokowego oraz przy kamicy nerkowej;
- sok z gruszek obniża ciśnienie krwi oraz uszczelnia naczynia włosowate;
- napar sporządzony ze świeżych skórek gruszy ma zastosowanie przy okładach na trudno gojące się rany oraz na owrzodzenia;
- nadal gruszka stosowana jest, chociaż bardziej w medycynie ludowej, w formie naparu przy przeziębieniach, gorączce oraz na uporczywy kaszel Skoncentrowany napar z suszonych gruszek jest zaś używany do okładów czoło przy uciążliwych bólach głowy, w tym przy migrenie;
- warte zalecenia są gruszki starszym osobom, a zwłaszcza z nadciśnieniem tętniczym powiązanym ze złą przemianą materii. W gruszkach odkryto występowanie komórek kamiennych, wspomagających perystaltykę jelit. Stosowane jest spożycie ok. 1,5 -2 kg świeżych, dojrzałych gruszek przez dwa dni w tygodniu. W tym wypadku trzeba jednak zwracać uwagę na to, czy dana osoba nie cierpi na nadwrażliwość jelit lub schorzenia dróg żółciowych. W takich wypadkach zaleca się gruszki gotować;
- w prawdzie w śladowych ilościach, ale gruszki zawierają bor, który wspomaga wysiłek umysłowy. Bor pobudza szare komórki oraz poprawia koncentrację, może więc pobudzać mózg do działania. Ponadto ten pierwiastek wspomaga w organizmie transport wapnia, zapobiegając jego ubytkom z kości. Dlatego dojrzałe gruszki zalecane są osobom podatnym na osteoporozę, przyjmującym sterydy, a także kobietom w okresie menopauzy. Tutaj wystarczy spożyć jedną gruszkę na 3-4 dni, a wydatnie obniża się ryzyko wystąpienia osteoporozy;
- gruszka nieznacznie, ale wspomaga obniżanie masy ciała;
- gruszki posiadają mały indeks glikemiczny, który wynosi 38 oraz mały ładunek glikemiczny wynoszący 8,1. Klasyfikuje to gruszki w grupie owoców o niskim IG. Ponadto badania z roku 2017, których wyniki opublikowano na łamach czasopisma Food & Function pokazują, że regularne jedzenie gruszek i jabłek obniża ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2 o 3 do 14%.
- gruszki są jednym z nielicznych owoców zawierających jod, a więc ich spożywanie poprawia funkcjonowanie tarczycy oraz zapobiega wystąpieniu jej schorzeń.
Gruszki wprawdzie rzadko, ale mogą wywoływać uczulenia. W odniesieniu do dzieci można gruszki podawać po ukończeniu przez nie pół roku życia, a dorośli powinni zawsze zjadać owoce ze skórką. To w niej zawarta jest większość garbników, pektyn i flawonoidów.
Ekstrakt z gruszki
Wyciąg (ekstrakt) z gruszki jest cenny również w zastosowaniu kosmetycznym. Bogactwo witamin, minerałów, pektyn, kwasów owocowych oraz flawonoidów sprzyja odżywianiu skóry oraz włosów. Ekstrakt z gruszki działa wygładzająco, stosowany jako delikatny peeling usuwa martwe komórki, wygładza niedoskonałości oraz nawilża skórę. Ma działanie rewitalizujące oraz kojące, dzięki czemu zmęczona i poszarzała skóra odzyskuje zdrowy kolor i jędrność oraz staje się miękka w dotyku. Ponadto zawarte w ekstrakcie polifenole oraz kompleks witamin spowalniają procesy starzenia się skóry, a także chronią ją przed szkodliwym wpływem słonecznego promieniowania ultrafioletowego. Zawarte w ekstraktach z gruszek pektyny wspomagają także leczenie dermatoz, egzem i trądziku. Ekstrakt z gruszek wykorzystywany jest ponadto do produkcji szamponów do włosów. Zawarta w wyciągu z gruszki glukoza wiąże się z keratyną, uelastyczniając włosy i zapobiegając ich rozdwajaniu.
Nie można również zapomnieć o prozie, czyli smaku owoców gruszy. Gruszki można zjadać bowiem naprawdę z przyjemnością.
Napój w proszku o smaku gruszkowym kupisz tutaj
