Ostatnia aktualizacja: 29 kwietnia 2025 r.
Jeśli jesteś jedną z milionów osób, które zrezygnowały z glutenu z powodu nieceliakalnej nadwrażliwości (NCGS), najnowsze badanie naukowe może całkowicie zmienić Twoje podejście do diety! Czy możliwe, że Twoje dolegliwości po spożyciu glutenu to tak naprawdę tylko… efekt nocebo?
Przełomowe badanie podważa istnienie nieceliakalnej nadwrażliwości na gluten
Nowo opublikowane, precyzyjnie zaprojektowane badanie w układzie randomizowanym rzuca zupełnie nowe światło na kontrowersyjne zjawisko NCGS. Celem było jednoznaczne ustalenie, czy objawy wynikają z reakcji fizjologicznej, czy psychologicznej (efektu nocebo).
Metodologia badania
W badaniu wzięły udział dwie grupy:
- 16 osób z zdiagnozowaną nieceliakalną nadwrażliwością na gluten (NCGS)
- 20 zdrowych osób kontrolnych
Zastosowano metodę podwójnie ślepej próby w układzie krzyżowym:
- Uczestnicy otrzymywali jogurt zawierający 16 g glutenu lub jogurt z białkiem serwatkowym (placebo). Dodatkowo przez 5 dni dziennie spożywali dwie muffinki z glutenem (8 g) lub muffinki bezglutenowe.
- Po 2 tygodniach nastąpiła zamiana – osoby otrzymujące wcześniej gluten dostawały placebo i odwrotnie.
- Przez cały czas uczestnicy nie wiedzieli, co aktualnie spożywają.
Promaker Sodium Butyrate PRO+ 90kaps-KLIKNIJ TUTAJ
Szokujące wyniki badania
- Osoby z NCGS zgłaszały większe zmęczenie zarówno po spożyciu jogurtu z glutenem, jak i z placebo – w porównaniu do grupy kontrolnej.
- Zgłaszano ból brzucha i wzdęcia po obu rodzajach muffinek – z glutenem i bezglutenowych.
- Biomarkery stanu zapalnego (kortyzol, hs-CRP) nie różniły się po spożyciu glutenu i placebo.
Wyniki sugerują, że objawy mogą wynikać z efektu nocebo – negatywnego działania wywołanego samym oczekiwaniem, że gluten zaszkodzi.
Czym jest efekt nocebo?
Efekt nocebo to negatywna reakcja organizmu na neutralną substancję, wywołana:
- Negatywnymi oczekiwaniami
- Uprzednimi doświadczeniami
- Sugestią otoczenia i mediów
- Lękiem i niepokojem
Objawy są realne – ale przyczyna może nie być fizjologiczna, tylko psychologiczna.
Eksperci komentują
Profesor Biesiekierski, współautor badania:
„Objawy pacjentów są prawdziwe. Po prostu dla wielu z nich gluten może nie być konkretną przyczyną.”
A może to fruktany, a nie gluten?
Już wcześniejsze badania (np. w 2017 r. w czasopiśmie Gastroenterology) sugerowały, że winowajcami mogą być fruktany – rodzaj węglowodanów obecnych w:
- Pszenicy
- Życie
- Jęczmieniu
- Cebuli, czosnku, szparagach i niektórych owocach
Tabela: Fruktany vs. gluten w popularnych produktach
| Produkt | Zawartość glutenu | Zawartość fruktanów | Potencjalne problemy trawienne |
|---|---|---|---|
| Pszenica | Wysoka | Wysoka | Objawy u osób z celiakią i nietolerancją |
| Żyto | Średnia | Wysoka | Częste dolegliwości przypisywane glutenowi |
| Cebula | Brak | Bardzo wysoka | Problemy nawet u osób na diecie bezglutenowej |
| Bezglutenowe z ciecierzycy | Brak | Średnia | Mogą wywoływać objawy mimo braku glutenu |
| Produkty kukurydziane | Brak | Niska | Zwykle dobrze tolerowane |
Co to oznacza dla osób na diecie bezglutenowej?
Rady dla osób z samozdiagnozowaną nietolerancją:
- Skonsultuj się z dietetykiem zamiast od razu eliminować gluten.
- Wykonaj badania w kierunku celiakii.
- Sprawdź, czy objawy nie są wywoływane przez fruktany, FODMAPy lub inne składniki.
- Prowadź dziennik żywieniowy – zapisuj produkty i kontekst spożycia.
Rady dla lekarzy i dietetyków:
- Staranna diagnostyka przed zaleceniem diety bezglutenowej.
- Uwzględnianie efektu nocebo u pacjentów.
- Testowanie eliminacji innych składników niż gluten.
- Podejście psychosomatyczne – uwzględniające zarówno ciało, jak i psychikę.
Czy dieta bezglutenowa to tylko modny trend?
Szacuje się, że nawet 30% Amerykanów ogranicza gluten, choć celiakia dotyka zaledwie 1%. Badania sugerują, że dietę bezglutenową naprawdę potrzebują tylko:
- Osoby z celiakią
- Osoby z alergią na pszenicę (IgE-zależną)
- Osoby z dermatitis herpetiformis (skórna manifestacja celiakii)
Konsekwencje niepotrzebnej diety bezglutenowej
- Wyższe koszty żywności – produkty bezglutenowe są średnio o 242% droższe.
- Utrudnienia społeczne – trudność jedzenia na mieście, stres.
- Ryzyko niedoborów – mniej błonnika, witamin z grupy B i minerałów.
- Stres i lęk – ciągłe unikanie glutenu.
Aliness Witamina B Complex B-50 METHYL TMG 100kaps-KLIKNIJ TUTAJ
Przykładowe porównanie kosztów
| Produkt | Wersja tradycyjna | Wersja bezglutenowa | Różnica ceny |
|---|---|---|---|
| Chleb (500 g) | 5 zł | 15 zł | +200% |
| Makaron (400 g) | 4 zł | 12 zł | +200% |
| Mąka (1 kg) | 3 zł | 12 zł | +300% |
| Płatki śniadaniowe | 8 zł | 22 zł | +175% |
| Miesięczny koszt | ~400 zł | ~1200 zł | +200% |
Jak prawidłowo diagnozować problemy z glutenem?
1: Wykluczenie celiakii
- Badania krwi (tTG, EMA, DGP)
- Biopsja jelita cienkiego
- Badania genetyczne (HLA-DQ2/DQ8)
Uwaga: Nie eliminuj glutenu przed badaniami!
Krok 2: Wykluczenie alergii na pszenicę
- Testy skórne
- Badania krwi (IgE)
- Próby prowokacyjne
3: Diagnoza różnicowa NCGS
- Dziennik żywieniowy
- Eliminacja i reintrodukcja: fruktanów, FODMAPów, dodatków do żywności
Krok 4: Konsultacja z dietetykiem
- Profesjonalne wsparcie
- Zindywidualizowana dieta
- Monitorowanie stanu odżywienia
Podsumowanie
- Osoby z NCGS zgłaszały objawy zarówno po glutenie, jak i po placebo.
- Nie stwierdzono różnic w biomarkerach zapalnych.
- Objawy są realne, ale przyczyną może być efekt nocebo lub inne składniki pszenicy.
- Przed eliminacją glutenu skonsultuj się z dietetykiem i wykonaj pełną diagnostykę.
